Antalya İli, Manavgat İlçesi, Şıhlar köyünde yer alan antik kentin önerilen ilk adı Seleukeia, gemicilerin el kitabı olan Stadiasmus Maris Mayni’ye dayanarak ileri sürülmüştür. Ancak günümüzde kentin Side diliyle yazılmış bir yazıtında söz edilen kutsal alana dayanarak bir dağ kenti kimliğiyle eski bir Pamfilya kenti olan Lyrbe olması gerektiği, Seleukeia’nın Manavgat Çayı ile ulaşılabilen başka bir noktada bulunması gerektiği kanısı ağırlık kazanmaktadır. Antik kentte 1972 yılından 1979 yılına kadar Prof. Dr. Jale İnan tarafından sürdürülen kazı çalışmaları ile agora ve çevresi ile birkaç hamam ve tapınak yapısı üstündeki bilgiler genişletilmiştir.

Üç tarafı derin yarlarla çevrili olduğu için kentin sadece güney yönünde bugüne kadar oldukça iyi koruna gelmiş surlar bulunmaktadır. Şehre güneyden girişi sağlayan anıtsal kapı, surların hemen hemen ortasında yer almaktadır. Bu kapı, iki anıtsal kule ile sınırlandırılmıştır. Anıtsal kapının her iki tarafından doğu ve batı yönüne kadar uzanan surlar uçuruma kadar devam etmektedir. Surların dış yüzeyi kesme kumtaşı bloklardan düzgün olmayan rektagonal teknikte örülmüştür. Kentin merkezindeki agoranın batı tarafı yamaca yaslatılmış, doğu kıyısına iki katlı yapılar yerleştirilmiştir. Genel çizgileriyle Helenistik döneme tarihlenen agoranın içine güneydoğudaki anıtsal kapı ile girilmektedir. Bu tetropylon, dört ayaklı kapı tarzında yapılmış ve olasılıkla agoraya sonradan eklenmiştir. Agora’nın batısında bulunan yapılar Galeri 1 ve 2 olarak tanımlanmaktadır. Galerilerin içerdiği İyon mimari parçaların yanı sıra burada agora düzlemini oluşturan teras duvarlarından içe geçiş veren kapı gözlemlenmektedir. Agora’nın kuzey kanadı ise önemli yapılardan oluşmaktadır. Bunlardan Yedi Bilgeler mozaiğini içeren mekân yapısal işlevleri yüzünden kütüphane olarak tanımlanmaktadır. Agora’nın güneydoğu köşesine yerleştirilmiş, dairesel iç planı olan yapı kapısı üstündeki yazıta göre Nektareion diye adlandırılmaktadır. Aslında ahşap basamaklı bir bouleuterion ya da odeion olduğu düşünülen yapı ithaf edicisi, mimarı Nektaraios’un adını taşımaktadır. Doğu portiko yerinde korunmuş sütunları ile arka planındaki iki katın pencere ve kapılarıyla oldukça iyi durumdadır. Üst kata ulaşan merdivenler, portikonun ahşap tabanını oluşturan hatıl delikleri ve dükkânlar dizisi ile tipik bir iyon agorası görünümü burada izlenmektedir.

Agora’nın kuzeyindeki heroon bir podyum üzerine oturtulmuş olup, prostylos tapınak planı vermektedir. Antik kentin güneybatısında ise üç kısımdan meydana gelmiş bir hamam kompleksi ile dikdörtgen planlı, tek apsisli, üç nefl i, çift narteksli, iki katlı bir yapı olan kilise yer alır. Nekropol kentin güneydoğu ve güneybatısındadır.

Lyrbe, bir dağ yerleşmesi olmakla beraber mevcut kalıntılar, özellikle Roma döneminde oldukça gelişmiş bir kent olduğunu göstermektedir.

Kaynakça: George E. Bean, Journeys in Rough Cilicia in 1962-63; Lanckoronski, Stadte Pamphyliens und Pisidiens, II, Wien, 1892, s.186 vd.; Antalya Valiliği Kültür Envanteri ( Manavgat-Serik ) 2004, sf. 74-81.